Mayın 6-da Mərkəzi Bank uçot dərəcəsinin 5 faizdən  5.25 faizə qaldırılması barədə qərar qəbul edib. Mərkəzi Bankın saytında verilən məlumatda göstərilib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında artım prosesləri davam edir, iqtisadi aktivlik və istehsal güclərinin yüklənmə səviyyəsi artır. Ölkənin tədiyə balansının profisiti və valyuta ehtiyatları davamlı sürətdə böyüyür. Pul kütləsinin potensial artım mənbələri də genişlənir. Bu şəraitdə inflyasiyaya təsir edən amillərin çevik idarə olunması mühüm vəzifə olaraq qalır.

Qeyd olunanları nəzərə alaraq, Mərkəzi Bankın İdarə Heyəti 6 may 2011-ci il tarixindən etibarən uçot dərəcəsinin 5 faizdən 5.25 faizə qaldırılması barədə qərar qəbul edib. Eyni zamanda bankların xarici valyutada olan öhdəlikləri üzrə məcburi ehtiyat norması 2 faizdən 3 faizə yüksəldilib.

İqtisadçı ekspert Samir Əliyevin fikrincə, Mərkəzi Bankın bu addımı gözlənilən idi: “Bu inflyasiyanın qarşısını almaq üçün bir addımdır. Artımın daha çox olacağı gözlənilirdi. Çünki ABŞ və Avropa ölkələrindən fərqli olaraq Azərbaycanda uçot dərəcəsinin 0,25 faiz artımı bazara demək olar ki, təsir göstərmir. Gözləmək olar ki, bu artım da təsir göstərməyəcək. Fikrimcə, uçot dərəcəsinin artırılması davam edəcək. Xüsusilə də mayda dövlət büdcəsinə əlavə və dəyişikliklərin ediləcək və gözlənilir ki, əmək haqları və pensiyalar qaldırılsın. Bu da birbaşa qiymətlərin artmasını şərtləndirəcək. Bu addımdan sonra güman ki, Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini yenidən qaldırmaq məcburiyyətində qalacaq. İlin sonuna kimi uçot dərəcəsinin ən azı 7-8 faizə qaldırılması ehtimalı yüksəkdir”

Ekspertin sözlərinə görə, uçot dərəcəsinin və məcburi ehtiyat normasının artımı kimi addımlar kredit faizlərinin artımasına gətirib çıxarır və bu da təbii ki, kreditə tələbatı və insanların kreditə əlçatanlılığını azaldır və nəticədə kredit qoyuluşu azalır. “Banklar tərəfindən ölkə iqtisadiyyatına kredit qoyuluşunda kəskin azalma müşahidə edilib. Son illərdə ilk dəfədir belə azalma müşahidə edilir”- bunu iqtisadçı Samir Əliyev deyir. Onun sözlərinə görə, 2011-ci ilin fevral ayı üzrə kredit qoyuluşu 9,2 milyard manat təşkil edirdisə, bir ay sonra – martda bu göstərici azalaraq 8,4 milyarda düşüb. Yəni bir ay ərzində kredit qoyuluşunda 800 milyon azalma müşahidə olunub: “Bu azalma daha çox dövlət bankı tərəfindən qoyulan kreditlərin azalması ilə müşahidə edilib. Özəl – kommersiya banklarının kredit qoyuluşunda artım var. Ancaq yeganə dövlət bankı olan və bank sisteninin yarısına malik Beynəlxalq Bank tərəfindən kredit qoyuluşu kəskin azalıb. Bu da, ümumilikdə, ölkə üzrə kredit qoyuluşunda özünü göstərdi”

Ekspertin fikrincə, artan vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi kreditlərdə payı 6,5 faizə çatıb və bu, son 7 ildə ən yüksək həddir: “Halbuki fevral ayında bu göstərici təxminən 5,4 faiz təşkil edirdi. Yəni əsas səbəb həm kredit qoyuluşunun azalması, həm də vaxtı keçmiş kreditlərin payının artması ilə bağlıdır. Əgər fevral ayında vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 509 milyon idisə, mart ayında 30 milyon artaraq təxminən 540 milyona qədər artıb. Halbuki təkcə Beynəlxalq Bankın problemli kreditləri 675 milyon təşkil edir. Mərkəzi Bank isə göstərir ki, bütün banklar üzrə vaxtı keçmiş kreditlər 2011-ci ilin mart ayı üçün təxminən 540 milyon təşkil edir”

Samir Əliyevin sözlərinə görə, bu onu göstərir ki, reallıqda vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 2-3 dəfə çoxdur. Biz Azərbaycanda kreditlərə beynəlxalq təcrübədəki hesablama texnologiyasını tətbiq etsək, məlum olar ki, əslində problemli kreditlərin payı 6,5 faiz yox, hardasa 15 faizdir. Bu isə çox kritik həddir. Kredit portfelində vaxtı keçmiş kreditləri payı 10 faizdən yüksək olduqda, bu, kritik hesab olunur. Azərbaycanda da qeyri-rəsmi göstəricilər kritik həddin keçdiyini göstərir”.

Ekspertin sözlərinə görə, kredit təkliflərindəki azalma, problemli kreditlərin artması öz növbəsində kredit faizlərinə təsir göstərir. Kredit faizləri artdıqca, orta və kiçik sahibkarların işini məhdudlaşdırır və son nəticədə ölkədə iqtisadi aktivliyin azalmasına gətirib çıxarır.