 Son üç il ?rzind? “Az?renerji” ASC v? onun yerli qurumlar? smart kart tipli say?aclar?n al?nmas? v? qura?d?r?lmas? prosesind? ictimaiyy?td?n n?yi gizl?dibl?r?
“T?chizatç? say?ac?n d?yi?dirilm?si mara??ndad?rsa, bunu öz v?saiti il? v? istehlakç?n?n raz?l??? ?sas?nda ed? bil?r”
Say?ac?n kart? sahibkara verilm?di
 “Foto Mirz?” atelyesini Ming?çevird? ham? tan?y?r. ?vv?l?r burda Mirz? ki?i çal???rd?, indi is? o?lu El?ad Mirz?yev atas?n?n pe??sini davam etdirir. ??h?rd? keyfiyy?tli i? gördürm?k ist?y?nl?rin ?ks?riyy?ti bura üz tutur. Amma 2009-cu ilin yay?nda E.Mirz?yev mü?t?ril?rind?n imtina etm?y? m?cbur oldu. S?b?b is? obyekt? enerji verili?inin dayand?r?lmas?yla ba?l?yd?.
Sahibkar?n dediyin? gör?, 23.07.2009-cu ild? Ming?çevir ?E?-in bildiri?i il? ona 266.05 manat öd?y?r?k smart kart tipli say?ac qura?d?rmaq t?l?bi verilib: “25.07.2009-cu ild? is? m?nim i?tirak?m olmadan say?ac? qura?d?rd?lar, amma t?r?fimd?n öd?ni? edilm?diyi üçün say?ac?n kart?n? verm?dil?r. Say?ac?n üz?rind? olan 1 manat 20 q?pik kredit pul qurtard?qdan sonra say?ac avtomatik olaraq obyekt? enerji verili?ini dayand?rd?. Bundan sonra qald?q i??qs?z”.
E.Mirz?yevin müraci?tind?n sonra S?naye v? Energetika Nazirliyinin nümay?nd?l?ri m?s?l?ni yerind? ara?d?raraq, akt t?rtib edibl?r. H?min aktda bildirilir ki, smart kart tipli say?aca q?d?r obyektd? CO-?446 tipli say?ac qur?d?r?l?b v? onun istismar? h?r hans? bir normativ s?n?dl?rl? qada?an olunmay?b.
“266 manat köçür?nd?n sonra...”
Öt?n ilin fevral?nda “Ming?çevir i??qlar?” q?zetin? m?xsus i? otaqlar?n?n t?mirind?n sonra mövcud say?ac? yenid?n qo?durmaq bizim üçün d? problem? çevrildi. Yerli enerji idar?sind?n bir y???n s?n?d ist?dil?r, ax?rda da dedil?r ki: “?dar?mizin hesab?na 265 manat köçür?nd?n sonra enerji ala bil?c?ksiniz”.
N?hay?t, Az?renerji ASC-nin prezidenti Etibar Pirverdiyev? müraci?t etdik. Az sonra, may?n 27-d? Ming?çevir Regional Elektrik ??b?k?si MMC-d?n mobil telefonumuza z?ng vurdular, növb?ti gün is? (h?tta bayram günü olsa da) i? yerimiz? g?ldil?r, köhn? say?ac? yenisi il? ?v?z ed?r?k, açar?n? v? kart?n? biz? t?hvil verdil?r.
Bunun ard?nca Ming?çevir Regional Elektrik ??b?k?si MMC-d?n iyunun 13-d? v? 22-d? iki m?ktub ald?q. Birinci m?ktubda yaz?rd?lar: “...sizd?n 265 manat m?bl??ind? v?saitin kim t?r?find?n ist?nilm?sini ayd?nla?d?rmaq mümkün olmam??d?r”. ?kinci is? ?vv?lkind?n tamamil? f?rqliydi: “... hüquqi ??xs olma??n?z m?lum oldu?undan, “Elektroenergetika haqq?nda” Az?rbaycan Respublikas? Qanununun 11-ci madd?sinin t?l?bl?rini yerin? yetir?r?k, redaksiya üçün qura?d?r?lm?? smart kart tipli say?ac?n 266.05 manat t??kil ed?n d?y?ri öd?ni?inin t?min edilm?si siz? tap??r?l?r”.
Bak?ya gönd?ril?n sor?u
M?s?l?y? ayd?nl?q g?tirm?k, “?nformasiya ?ld? etm?k haqq?nda” Qanuna müvafiq olaraq, ictimaiyy?t üçün aç?qlanmal? olan m?lumatlar? öyr?nm?k m?qs?dil? Az?renerji ASC-nin prezidenti Etibar Pirverdiyev v? S?naye v? Energetika naziri Natiq ?liyev? 16 dekabr 2011-ci ild? r?smi informasiya sor?ular? gönd?rdik:
“1.?vv?ll?r istifad? olunmu? v? yeni say?aclar qura?d?r?lark?n abonentl?rd?n götürülmü? köhn? say?aclar t?xmin?n hans? qiym?t? al?n?b v? bundan sonra harada v? n? m?qs?dl? istifad? olunacaq?
2.Son üç ild? say?aclar? Bak?da v? bölg?l?rd? neç? d?f? d?yi?dirm?k mümkün olub?
3.Ölk?d? adi say?aclar?n smart kart tipli say?aclarla ?v?z olunmas?na n? vaxt ba?lan?b v? prosesin haçan ba?a çataca?? n?z?rd? tutulub? H?min müdd?td? n? q?d?r say?ac?n d?yi?dirilm?si planla?d?r?l?r? H?min m?qs?d üçün n? q?d?r v?sait x?rcl?m?k n?z?rd? tutulub? ?ndiy?d?k h?min m?bl??in n? q?d?ri x?rcl?nib?
4.Smart kart tipli bir say?ac?n ölk?d? haz?rlanmas? v? k?nardan, m?s?l?n, Çind?n al?n?b ölk?y? g?tirilm?si neç?y? ba?a g?lir?
5.Qeyri-?hali sektorunda obyekt sahibinin deyil, enerji t?chizatç?s?n?n t?kidi il? mövcud köhn? say?aclar?n yenisi il? ?v?zl?nm?si zaman? öd?ni? t?l?b olunmas? mövcud qanunvericiliyin hans? müdd?alar? il? t?nziml?nir v? qiym?tl?r nec? mü?yy?nl??dirilir?
6.Yeni say?aclar ?halinin m?nzilind?n v? qeyri ?halinin obyektind?n k?narda qoyuldu?u halda s?nd?r?ld?qda, yaxud nasazl?q n?tic?sind? s?radan ç?xd?qda onun yenisi il? ?v?z olunmas? il? ba?l? x?rcl?ri ç?km?k kimin üz?rin? dü?ür-ev v? ya obyekt sahibinin, yoxsa enerji t?chizatç?s?n?n?
7.Enerji verili?ind? g?rginliyin artmas? v? ya azalmas? n?tic?sind? ev v? ya obyekt sahibl?rin? d?y?n ziyan?n m?bl??i enerji t?chizatç?s? t?r?find?n hans? müdd?t? öd?nilm?lidir?
8.Say?aclar?n texniki göst?ricil?ri hans? qurum t?r?find?n yoxlan?l?r?
9.Ölk?y? indikind?n ucuz v? keyfiyy?tli say?aclar?n g?tirilm?si v? onlar?n Az?rbaycanda istehsal? n? d?r?c?d? mümkündür?
10.Az?rbaycana hans? öz?l ?irk?tl?r v? dövl?t qurumlar? smart kart tipli say?aclar g?tirir? ?dxal?n illik h?cmi n? q?d?rdir v? indiy?d?k bu, n? q?d?r olub?”
?nhisarç? m?lumatlar? aç?qlamal?d?r
Media Hüququ ?nstitutunun ?m?kda?? Xalid A??liyevin dediyin? gör?, Az?rbaycan Respublikas?n?n “?nformasiya ?ld? etm?k haqq?nda” Qanununa ?sas?n, ?mt?? bazar?nda hökmran mövqe tutan, xüsusi v? müst?sna hüquqa malik olan hüquqi ??xsl?r mallar?n v? xidm?tl?rin t?klif edilm?si ??rtl?rin? v? onlar?n qiym?tl?rin?, h?min ??rtl?rd? v? qiym?tl?rd? d?yi?iklikl?r? aid informasiyalar? aç?qlama?a borcludurlar: “Qanunun 24.1 madd?sin? gör?, informasiya sor?usu 7 i? gününd?n gec olmayaraq cavabland?r?lmal?d?r. ?ctimai ön?mli m?lumatlar?n ictimaiyy?t? çatd?r?lmas? üçün qar?? t?r?fin K?V-in ist?yini v? informasiyan?n köhn?l? bil?c?yini n?z?r? alaraq, sor?ular? ?n q?sa müdd?td?, h?tta bir gün v? ya bir neç? saat ?rzind? cavabland?rmas? t?qdir?layiq hal kimi qiym?tl?ndiril? bil?r”.
Cavab xatirin? “cavab”
 Bak?ya yollad???m?z sor?uya “Ming?çevir RE?” MMC-nin direktoru S.Hüseynovun imzas?yla cavab g?ldi, özü d? bir ay sonra: “Müraci?tinizd? göst?rdiyiniz 1-ci, 5-ci, 6-c?, 7-ci v? 8-ci suallar 13 aprel 1998-ci il tarixli “Elektroenergetika haqq?nda” Az?rbaycan Respublikas? Qanununun, Az?rbaycan Respublikas? Nazirl?r Kabinetinin 02 fevral 2005-ci il tarixli 18 sayl? Q?rar? il? t?sdiq edilmi? “Elektrik enerjisind?n istifad? Qaydalar?”n?n müdd?alar? il? t?nziml?nir ki, h?min normativ hüquqi aktlar m?tbuatda d?rc olunmu?, kitab v? bro?ura ??klind? sat??a burax?lm??, habel? internet s?hif?l?rind? yerl??dirilmi?dir. Odur ki, h?min normativ hüquqi aktlar? göst?ril?n sah?l?rd?n ?ld? edib, daha geni? v? ?trafl? tan?? ola bil?rsiniz. Az?rbaycan Respublikas?na hans? öz?l ?irk?tl?rin smart kart tipli say?aclar g?tirm?si, onlar?n idxal?n?n illik h?cminin ?vv?ll?r v? hal-haz?rda n? q?d?r olmas?, Az?rbaycanda smart kart tipli say?aclar?n istehsal?n?n mümkün olub-olmamas?, smart kart tipli say?aclar?n Çin Xalq Respublikas?ndan ölk?miz? hans? qiym?t? g?tirilm?si, respublikam?zda son üç ild? neç? d?f? say?ac d?yi?dirilm?si bar?d?ki qalan suallar?n?zla ?laq?dar is? müvafiq xronoloji m?lumat?m?z olmad???na gör?, bu suallar?n?z? cavabland?rmaq imkan xaricind?dir. Xahi? edir?m n?z?r? alas?n?z”.
“??l?k say?ac? d?yi?m?y? n? ehtiyac?”
“?stehlakç?lar elektrik v? istilik enerjisini t?chizatç?larla ba?lanm?? müqavil?l?r ?sas?nda al?rlar. Elektroenergetika haqq?nda Az?rbaycan Respublikas? Qanununun 15-ci madd?sind? göst?rilir ki, elektrik v? istilik enerjisi istehlakç?s?n?n (?hali istisna olmaqla) enerji t?chizat? ??b?k?sin? qo?ulmas? v? ?lav? enerji (güc) almas? üçün yeni tikinti (qur?u) v? avadanl?q t?l?b oluna bil?r. Bu halda istehlakç? h?min tikintil?r (qur?ular) v? avadanl?qlar üçün t?l?b olunan x?rcl?rd? i?tirak edir”.
Bu bar?d? dan??an ?qtisadi T???bbüsl?r? Yard?m ?ctimai Birliyinin eksperti Samir ?liyev diqq?ti bir neç? m?qama yön?ltdi. Onun dediyin? gör?, qeyri-?hali sektorunda ??b?k?y? ilk d?f? qo?ulma v? ya gücün art?r?lmas? zaman? istehlakç?n?n x?rcl?rd? i?tirak?ndan söhb?t ged? bil?r: “Amma heç kim i?l?k v?ziyy?td? say?ac? olan istehlakç?n? m?cbur ed? bilm?z ki, onun ?v?z olunmas?na pul ay?rs?n. ?g?r t?chizatç? say?ac?n d?yi?dirilm?sinin mara??ndad?rsa, istehlakç?n?n raz?l??? il? v? öz v?saiti il? bunu ed? bil?r. Y?ni bu zaman t?l?b olunan x?rcl?r ancaq t?chizatç?n?n üz?rin? dü?ür”.
Qaydalara ?m?l olunmur
Normativ s?n?dl?rd?n öyr?n? bildik ki, yeni say?aclar ?halinin m?nzilind?n v? qeyri ?halinin obyektind?n k?narda qoyuldu?u halda s?nd?r?ld?qda, yaxud nasazl?q n?tic?sind? s?radan ç?xd?qda onun yenisi il? ?v?z olunmas? il? ba?l? x?rcl?r enerji t?chizatç?s?n?n üz?rin? dü?ür. T?chizatç? enerji verili?ind? g?rginliyin artmas? v? ya azalmas? n?tic?sind? ev v? ya obyekt sahibl?rin? d?y?n ziyan?n m?bl??ini d? öd?m?y? borcludur. Elektrik qur?ular?na dövl?t n?zar?tini is? S?naye v? Energetika Nazirliyinin Dövl?t Enerjin?zar?t ?dar?si h?yata keçirir.
Amma qanunda v? qaydalarda yaz?lanlar real h?yatda ?ksini tapm?r. “Enerji idar?sinin i?çil?ri deyirl?r ki, say?ac m?nzild?n k?narda qoyulsa da onun qorunmas?na cavabdeh evin sahibidir. ?ndi m?n i?imi-gücümü at?b, say?ac?n yan?ndam? durmal?yam?”- ??h?r sakini Elxan Bayramov bel? deyir. Almaz Alm?mm?dova is? ba? evind?ki say?ac?n nasazl???ndan gileylidir: “Say?ac qoyulandan az sonra üz?rind?ki göst?ricil?r yoxa ç?x?b. ?ki ildir ki, ?riz? vermi??m, g?lin, bunu aç?n, ba?qas?n? g?tirin. Amma m?n? deyirl?r ki, onda yeni say?ac?n pulunu öd?m?lis?n”.
Bazar qiym?tind?n bir neç? d?f? baha
T??ssüf ki, “Az?renerji” say?aclarla ba?l? ictimaiyy?t üçün maraq k?sb ed?n informasiyalar? bölü?m?kd? maraql? deyil. S?naye v? Energetika Nazirliyi is? bu gün?d?k susur.
...?nternetd? uzun-uzad? axtar??dan sonra Çind? haz?rlanan, M?rk?zi v? C?nubi Amerika, Asiya v? Afrika ölk?l?rin? ixrac olunan smart kart tipli enerji say?aclar?n?n DXS26, DDS26, DDS268, DDSF36, DDSYF23, DTS27, DTSY23 markal? modell?ri il? tan?? ola bildik. H?tta DDSYF23 markal? say?ac?n Rusiya bazarlar?nda 70-100 AB? dollar?na topdan sat?ld???n? da öyr?ndik. Bu q?na?t? g?ldik ki, mövcud say?aclar?n yeni t?klif olunan say?aclarla, özü d? bazar qiym?tind?n bir neç? d?f? baha qiym?t? ?v?z edilm?si zaman milyonlarla v?sait m?nims?nilir. Y?qin ki, bizim ara?d?rmam?z? hüquq-mühafiz? orqanlar? davam etdir?c?kl?r.
F?rman N?biyev
Yaz? Aç?q C?miyy?t ?nstitutu-Yard?m Fondunun
jurnalist ara?d?rmalar? il? ba?l? müsabiq?sin? t?qdim edilir.
??kill?rd?:
“Smart kart tipli bir say?ac?n ölk?d? haz?rlanmas? v? k?nardan, m?s?l?n, Çind?n al?n?b ölk?y? g?tirilm?si neç?y? ba?a g?lir?” Az?renerji bu suala cavab verm?k ist?mir;
DDSYF23 markal? say?ac Rusiya bazarlar?nda 70-100 AB? dollar?na sat?l?r.
| 
1 USD
1 EUR
1 RUB
1 GBP
100 JPY
